جهانشیر یاراحمدی، کارگردان تئاتر و پژوهشگر

به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس، مجموعه وبینارهای با موضوع دفاع مقدس در حوزه هنری استان بوشهر برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی حوزه هنری استان بوشهر، به همت مسئولین حوزه هنری در هفته دفاع مقدس 4 نشست علمی تحت عنوان مجموعه وبینارهای دفاع مقدس برگزار شد.

در اولین وبینار«مطالعه گستره مقاومت در تاریخ تئاتر استان بوشهر» جهانشیر یاراحمدی در ابتدا به تعریف واژه دفاع مقدس، ارائه پیشینه و گسترش تئاتر مقاومت و هنر دفاع مقدس در استان پرداخت شد و گفت: تئاتر دفاع مقدس در بوشهر به قبل از گفتمان تئاتر انقلاب و دفاع مقدس برمی‌گردد.

این پژوهشگر به سابقه مقاومت بوشهر در برابر بیگانگان از میر مهنا تا شهید نادر مهدوی اشاره و اولین نمایش با موضوع مقاومت «تئاتر محپلنگ» اثر ایرج صغیری در سال 1356 اشاره و به نمایش‌های اجراشده در دهه شصت توسط محمد صغیری «احرار تنگسون» نیز اشاره نمود.

بر همین اساس وی تاریخ مقاومت و بازتاب آن در ادبیات نمایشی مقاومت را به سه دوره تقسیم می‌کند:

الف) مقاومت در برابر استعمارگران.

که در این زمینه نمایشنامه‌های متعددی نوشته‌شده است. برخی از آن‌ها عبارتند از محپلنگ اثر ایرج صغیری، تعزیه اشباح بر دریای پارس اثر حسین زارعی، مطاف سرگردان اثر فریبا جعفری، زیر بیرق بیگانه اثر علی غلامی

ب )مقاومت در برابر رژیم بعث عراق.

در این زمینه نمایشنامه‌ها فراوانند. و اغلب آثار مربوط به این بازه زمانی هستند.

ج) مقاومت‌های دریایی

در این زمینه نمایشنامه‌های« دریامرد»، «شعله‌های موج» و« بادبان ماه »اثر غلامحسین دریانورد از آن جمله‌اند.

جهانشیر یاراحمدی در رابطه با ویژگی‌های دفاع مقدس در استان بوشهر پرداخت و گفت: استان ما چه در ساحت نمایشنامه‌نویسی و چه در ساحت کارگردانی پرداخت غیرمستقیم به جنگ پرداخت غیرمستقیم به جنگ دارد؛ یعنی درواقع به خود جنگ نمی‌پردازد بلکه به مسائل و مصائب ناشی از جنگ از منظر جامعه‌شناسی، روانشناسی و...می‌پردازد.

در تئاتر استان بوشهر، همواره نمایش‌های مقاومت از دلِ آداب و آیین‌ها و تاریخِ جنوب زاده می‌شود. بدین معنی که نویسنده از دلِ یک زندگی جنوبی که آمیخته با آیین و رسوم است؛ قصه‌ای ساز می‌کند که به جنگ و مصائب ناشی از آن می‌رسد؛ و به همین دلیل هم‌آمیزه ای توأمان زندگی، آیین و مقاومت است که عموم آثار تولیدشده در بوشهر رنگی از مقاومت در خود دارد.

یاراحمدی با اشاره به اینکه ما در مقاومت زیسته‌ایم افزود: در نمایشنامه‌نویسی مقاومت، چهره‌های نام آشنایی در استان تلاش کرده‌اند. زنده‌یاد علی غلامی، زینب عوض پور، غلامحسین دریانورد، محمد لطفی، خداداد رضایی و بعدتر رویش‌های جوان و بااستعدادی همچون عقیل جماعتی، محمد فخرایی و خانم قلی زاده فعال‌ترین‌ها بوده‌اند.

شکل پرداخت زنده‌یاد علی غلامی در ادبیات نمایشی مقاومت در استان بوشهر ویژه و منحصربه‌فرد است. او در روزگاری که هنوز گفتمان تئاتر مقاومت شکل نگرفته بود ضمن نگارش نمایشنامه‌های مقاومت برای بزرگسالان، برای کودکان و نوجوانان نیز آثار متعددی در این زمینه نوشت و کار کرد که خود نقطه عطفی در کارنامه تئاتر مقاومت است.

این پژوهشگر افزود در این سال‌ها نیز دو نمایش «حماسه دلاوران» تولید حوزه هنری بوشهر و «جنگ بازی» از جزیره خارک در جشنواره مقاومت روی صحنه رفته است.

جهانشیر یاراحمدی افزود: یکی از مهم‌ترین دوره‌های تئاتر استان بوشهر در جشنواره‌های تئاتر فجر در دهه 60 می‌باشد که رنگ و بوی جنگ و مقاومت داشته است.

این پژوهشگر با ذکر نمایش‌های «نخل سوخته»، «زیر بیرق بیگانه»، «محاصره خرمشهر» یادآور شد: مجید زارع کار، علی غلامی، فرهاد یزدان فرد، رمضان امیری...ازجمله هنرمندانی بودند که در دهه 60 به خلق آثار مقاومت پرداختند.

جهانشیر یاراحمدی با اشاره به اولین جشنواره تئاتر دفاع مقدس به‌عنوان «سنگر» یادکرد و افزود: در آن دوره نیز که در سال 1365 اجرا شد مجید زارع کار در این رویداد حضور فعالی داشت.

وی یادآور شد: در دهه هفتاد شکل‌گیری گفتمان تئاتر انقلاب و دفاع مقدس شکل جدیدی به خود گرفت و این عنوانی است که ما در حال حاضر به‌عنوان مقاومت در فرهنگ ایران‌زمین می‌شناسیم.

یاراحمدی در ادامه افزود: اتفاقی که خودش جریان داشت اما عنوانی وجود نداشت و خیلی زود توانست با برگزاری جشنواره‌های مختلف دفاع مقدس رسمیت پیدا کند.

در سال‌های آغازین دهه هفتاد، زینب عوض پور به نمایندگی از بوشهر در جشنواره‌های تئاتر دفاع مقدس حضور درخشانی داشت و نمایش‌های خاتون کربلا، غوغای عشق و بانوی ارسلان را در این جشنواره روی صحنه برد؛ و نیز هنرمندانی همچون میتراخواجه ئیان و محمدرضا بیگناه که در تهران مشغول تحصیل در رشته تئاتر بودند در این رویداد ملی با آثار خود شرکت می‌کردند.

این حضور در دهه‌های هشتاد و نود نیز اگر چه نه به شکل مستمر، اما جریان داشت. حضور درخشان نمایش بنات النعش،» نوشته محمد لطفی و کار احمدرضا قربانی از آن جمله است.

این پژوهشگر ضمن پاسداشت فعالین عرصه دفاع مقدس در دهه‌های گذشته در تئاتر صحنه‌ای به تئاتر خیابانی اشاره کرد و گفت: باوجودی این‌که تئاتر خیابانی با موضوع دفاع مقدس در دهه هشتاد شکل می‌گیرد با حضور مستمر در جشنواره‌ها شاهد درخشش هنرمندانی همچون، محمد مظفری، احمد قربانی، امین چاه شوری، مارال ایزد بخش... هستیم که در همین هفته نیز در تهران و استان بوشهر شاهد هنرنمایی این عزیزان هستیم.

در زمینه برگزاری رویدادهای جشنواره‌ای نیز، تئاتر استان ما همواره شایسته تلاش کرده است.

در نیمه نخست دهه هفتاد، هنرمندان تئاتر دیلم، چندین دوره جشنواره تئاتر دفاع مقدس را برگزار کردند. سال‌ها بعد منطقه اقتصادی انرژی پارس جشنواره تئاتر دفاع مقدس برگزار کرد که آخرین دوره آن سال ۱۳۹۹ بود که نهمین دوره آن بود. در اواسط دهه هشتاد، جشنواره تئاتر دفاع مقدس در مرکز استان نیز برگزار شد؛ و نیز چندین دوره نمایشنامه خوانی با موضوع مقاومت در جزیره خارگ، بوشهر و ... برگزارشده است.

بنابراین از منظر برگزاری رویدادهای مقاومت نیز، استان بوشهر فعال بوده است.

در حوزه نمایشنامه‌نویسی مقاومت اگرچه از نویسندگان متعددی در چند دهه اخیر تلاش مضاعف کرده‌اند اما کارنامه نمایشنامه‌نویسی غلامحسین دریانورد پررنگ است.

او که خود تجربه زیست جنگ را به مدت طولانی دارد؛ آثار متعددی را نوشته که در گستره ملی ادبیات نمایشی مقاومت شهره هستند.

نمایش‌نامه « شش خاطره و یک شکست » ، «منزل هفتم» ، « شعله‌های موج و بادبان ماه» ، «دریامرد» تعدادی از آثار این نویسنده هستند که به‌عنوان آثار برگزیده مقاومت در رویدادهای ملی معرفی‌شده‌اند.

وی به بخش پژوهش اشاره کرد و افزود: در دهه هشتاد سمینارهای پژوهشی تئاتر مقاومت شکل می‌گیرد و پژوهشگرانی همچون غلامحسین دریانورد، جهانشیر یاراحمدی حضور فعالی در عرصه مقاله‌نویسی و ارائه آن به سمینارها هستند.

در  پایان جهانشیر یاراحمدی به کتاب پژوهشی «جلوه‌های نمایشی جنگ» پرداخت و گفت: یکی از مهم‌ترین آثار پژوهشی تئاتر مقاومت که توسط غلامحسین دریانورد نگارش شده است که به همت حوزه هنری استان بوشهر و  توسط سوره مهر منتشرشده و به‌عنوان کتاب سال استان و البته کتاب سال دفاع مقدس نیز انتخاب‌شده­ است.